Bótaréttur námsmanns sem hættir námi á miðri önn fyrst við annarlok
Nr. 7 - 2003
Úrskurður
Hinn 29. janúar 2003 kvað úrskurðarnefnd atvinnuleysisbóta upp svohljóðandi úrskurð í máli nr. 7/2003.
Málsatvik og kæruefni
1.
Úrhlutunarnefnd atvinnuleysisbóta á Norðurlandi eystra samþykkti á fundi sínum þann 26. nóvember 2002 umsókn B um atvinnuleysisbætur. Með vísan til 5. tölul. 5. gr. laga um atvinnuleysistryggingar nr. 12/1997, sem kveður á um það að nemendur sem hætta námi fyrir lok námsannar eigi ekki rétt á atvinnuleysisbótum þann tíma sem eftir stendur af námsönn, sbr. 1. mgr. 6. gr. reglugerðar nr. 545/1997 um greiðslu atvinnuleysisbóta, var fyrstu greiðslu hins vegar frestað til 18. desember, sem er dagsetning annarloka hjá X-skólanum á Akureyri.
2.
B kærði ákvörðun úthlutunarnefndar með bréfi dags. 19. desember s.l. Í kæru sinni fer hann fram á að fá greiddar atvinnuleysisbætur frá 5. nóvember s.l. er hann byrjaði að skrá sig hjá vinnumiðlun. Í bréfinu segist hann hafa hætt næmi þar sem hann hafi ekki treyst sér til að vera einn á A. Í bréfi móður hans til úthlutunarnefndar, ódagsettu, segir að brotthvarf hans úr skólanum hafi fyrst og fremst stafað af því að eldri bróðir hans sem hafi leigt með honum húsnæði á A hafi fengið vinnu og flutt burt. B hafi farið að eiga erfitt svona einn, þetta hafi orðið honum um megn og hann hafi þar að leiðandi flosnað upp úr skóla. Einnig hafi komið upp að hann vildi ekki vera í leikfimi í skólanum þar sem hann væri þykkur en undanþága hafi ekki fengist. Brotthvarfið mætti samkvæmt móður B skýra sem samspil sálarlegs og líkamlegs atgervis.
Niðurstaða
1.
Samkvæmt 1. mgr. 1. gr. laga um atvinnuleysistryggingar nr. 12/1997, eiga launamenn og sjálfstætt starfandi einstaklingar, sem verða atvinnulausir, rétt á bótum úr Atvinnuleysistryggingasjóði, enda séu þeir í atvinnuleit og fullfærir til vinnu. Í 2. gr. laganna eru sett fram þau lágmarksskilyrði sem umsækjandi um atvinnuleysisbætur verður að uppfylla til að eiga bótarétt samkvæmt lögunum en þar segir orðrétt:
Rétt til bóta samkvæmt lögum þessum hafa þeir sem fullnægja eftirtöldum skilyrðum, sbr. þó 5. gr.:
1. Eru orðnir 16 ára að aldri en yngri en 70 ára.
2. Eru búsettir hér á landi eða hafa fengið leyfi til atvinnuleitar í EES-landi.
3. Hafa óbundna heimild til þess að ráða sig til vinnu hér á landi.
4. Hafa á síðustu tólf mánuðum unnið samtals í a.m.k. 10 vikur miðað við fullt starf í tryggingagjaldsskyldri vinnu en hlutfallslega lengri tíma ef um hlutastarf hefur verið að ræða, sbr. þó 17. gr. Norðurlandasamnings um almannatryggingar, sbr. lög nr. 46/1993. Til að finna vinnuframlag sjálfstætt starfandi skal miðað við skil á tryggingagjaldi af reiknuðu endurgjaldi síðustu tólf mánuði. Til að finna vinnuframlag sjómanna skal telja fjölda lögskráningardaga. Mánaðarvinna sjómanna telst 21,67 lögskráningardagar.
5. Hafa í upphafi bótatímabils verið skráðir sem atvinnulausir í þrjá daga samfellt.
6. Eru reiðubúnir að ráða sig til allra almennra starfa.
Við ákvörðun bóta samkvæmt framangreindu teljast ekki með þeir dagar er maður hefur verið í verkfalli eða verkbann tekur til.
2.
Í 5. gr. reglugerðar um greiðslu atvinnuleysisbóta nr. 545/1997, er kveðið á um að námsmenn eigi ekki rétt á atvinnuleysisbótum samhliða námi sem stundað er á venjulegum dagvinnutíma, nema annað leiði af samningi um starfsleitaráætlun, sbr. 15. gr. laga um vinnumarkaðsaðgerðir.
Þá segir í 5. tölul. 5. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, að þeir skuli ekki eiga rétt á atvinnuleysisbótum sem hætta námi fyrir lok námsannar. Í ákvæði þessu er kveðið á um að stjórn Atvinnuleysistryggingasjóðs sé heimilt að setja reglur um, að þeir sem hætta námi fyrir lok námsannar skuli undir sérstökum kringumstæðum eiga bótarétt. Kveðið er á um slíka undanþágu í 6. gr. reglugerðar um greiðslu atvinnuleysisbóta nr. 545/1997, en þar segir orðrétt:
Ef námsmaður sem hefur áunnið sér rétt til bóta hverfur frá námi á hann ekki rétt til bóta þann tíma sem eftir stendur af námsönn.
Úthlutunarnefnd atvinnuleysisbóta er þó heimilt að veita undanþágu frá þessu, ef veruleg breyting hefur orðið á fjölskylduhögum eða fjárhagsstöðu sem valdið hafa því að hann hætti námi, sbr. 5. tölul. 5. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.
Að mati úrskurðarnefndar atvinnuleysisbóta ber að túlka framangreint ákvæði samkvæmt orðanna hljóðan á þá vegu að viðurlögum samkvæmt því verði aðeins beitt þegar umsækjandi um atvinnuleysisbætur hættir á miðri námsönn. Hafi hann lokið námsönn og sæki þá fyrst um atvinnuleysisbætur á ákvæðið ekki við. Þá verður ákvæði 5. gr. áðurnefndrar reglugerðar um greiðslu atvinnuleysisbóta, ekki beitt um þá einstaklinga sem stunda nám utan venjulegs dagvinnutíma.
3.
Í 22. gr. lögum um framhaldsskóla nr. 80/1996, er kveðið á um að í hverjum skóla skuli gefa út skólanámskrá þar sem gerð er grein fyrir námsframboði, lengd og innihaldi námsáfanga og skiptingu námsgreina á námsannir og/eða námsár. Samkvæmt upplýsingum frá X-skólanum á A var B nemandi við skólann tímabilið 26. ágúst 2002 til 28. október 2002. Samkvæmt upplýsingum skólans lauk önninni hins vegar ekki fyrr en 18. desember s.á.
4.
Samkvæmt 1. mgr. 6. gr. reglugerðar nr. 545/1997 um greiðslu atvinnuleysisbóta á námsmaður, sem hefur áunnið sér rétt til bóta, ekki rétt til bóta þann tíma sem eftir stendur af námsönn ef hann hverfur frá námi. Samkvæmt 2. mgr. 6. gr. er heimilt að veita undanþágu frá þessu ef veruleg breyting á fjölskylduhögum eða fjárhagsstöðu hefur valdið því að hann hætti námi. Samkvæmt móður kæranda hætti hann í skóla vegna samspils líkamlegs og andlegs atgervis. Hann leigði húsnæði með eldri bróður sínum og þegar bróðirinn fékk vinnu annars staðar og flutti burtu fór kærandi að eiga erfitt og hafi flosnað upp úr skóla. Einnig hafi hann ekki viljað vera í leikfimi vegna líkamsþyngdar sinnar en ekki fengið undanþágu.
Að mati úrskurðarnefndar atvinnuleysisbóta falla ofangreindar skýringar ekki undir undanþáguheimild 2. mgr. 6. gr. reglugerðar nr. 545/1997 um greiðslu atvinnuleysisbóta þar sem skýringar þessar teljast ekki vera verulegar breytingar á fjölskylduhögum eða fjárhagsstöðu. Með vísan til framanritaðs er úrskurður úthlutunarnefndar atvinnuleysisbóta á Norðurlandi eystra um frestun á fyrstu greiðslu atvinnuleysisbóta kæranda til annarloka í X-skólanum á A staðfestur.
Úrskurðarorð:
Úrskurður úthlutunarnefndar atvinnuleysisbóta á Norðurlandi eystra frá 26. nóvember um frestun á fyrstu greiðslu atvinnuleysisbóta B til 18. desember 2002 er staðfestur.
Úrskurðarnefnd atvinnuleysisbóta
Friðjón Guðröðarson
formaður
Árni Benediktsson Benedikt Davíðsson
Til baka
